Szczepionki dla dorosłych

Wiemy na co i kiedy szczepić dzieci, ale co z osobami dorosłymi? Na jakie choroby nie trzeba się doszczepiać w dorosłym życiu, bo mamy odporność “z dzieciństwa”, a na jakie choroby trzeba? Odporność może być otrzymana dzięki szczepionce lub na skutek przebycia choroby. Oba te sposoby na uzyskanie odporności działaja bardzo podobnie, z tą różnicą, że decydując się na szczepienie unikamy powikłań, które mogły by powstać na skutek przebycia choroby, np. zapalenie mięśnia sercowego. Często te powikłania mogą prowadzić nawet do śmierci.

Poniżej opisałam na co powinniśmy się szczepić w dorosłym życiu i o jakich szczepionkach warto dodatkowo pamiętać jeśli mamy jakieś choroby przewlekłe np. cukrzycę. Jakimi szczepionkami warto zaszczepić się gdy planujemy ciążę, a jakich należy wtedy unikać. Które szczepionki można, a których nie wolno, przyjmować podczas ciąży? Napisałam też o szczepieniach podczas karmienia piersią, a także gdy mamy jakiś specyficzny zawód np. pracujemy w ochronie zdrowia, w szkole, przedszkolu czy w pracy mamy kontakt ze zwierzętami. Jednym słowem wszystko!

Szczepienia dla dorosłych w większości nie są obowiązkowe i co za tym idzie nie są też refundowane. Często musimy za nie płacić sami, ale nie zawsze. W wielu miastach samorządy refundują mieszkańcom szczepienia np. przeciw grypie. Istnieją też pewne wyjątkowe sytuacje, w których nawet w dorosłym życiu szczepienia są obowiązkowe!

To czy jest się zaszczepionym można sprawdzić w książeczce szczepień, która zwykle przechowywana jest przez rodziców lub jeśli nie możemy jej znaleźć, to możemy sprawdzić na co byliśmy szczepieni w tzw. karcie uodpornienia, która jest przechowywana w naszej przychodni.

Dla ułatwienia czytania tego wpisu na zakończenie omawiania prawie każdej ze szczepionek dodałam krótkie podsumowanie, a na samym dole artykułu przygotowałam dla Was ściągę o szczepionkach dla dorosłych, którą możecie sobie wydrukować.

Szczepionka przeciw odrze, śwince i różyczce – w Polsce nie są dostępne szczepionki izolowane np. tylko przeciwko różyczce. W przypadku tych trzech chorób dostępne są tylko szczepionki skojarzone. Jest to szczepionka obowiązkowa dla dzieci, ale nie wszyscy dorośli byli nią zaszczepieni. Odporność zapewnia podanie dwóch dawek. Jeśli w dzieciństwie otrzymaliśmy tylko jedną, to warto się zaszczepić drugą dawką. W przypadku otrzymania w dzieciństwie pełnego cyklu szczepień nie ma potrzeby sprawdzania poziomu przeciwciał, ani doszczepiania się.

Jeśli kobieta nie była zaszczepiona to bardzo ważne, aby pamiętać o tej szczepionce przed ciążą!

Zakażenie wirusem różyczki w pierwszym trymestrze ciąży może doprowadzić do ciężkiego uszkodzenia płodu, objawia się ono tzw. „triadą Gregga” obejmującą wady serca, wady narządu wzroku i wady słuchu u dziecka.

Tej szczepionki nie podaje się w ciąży i okresie 4 tygodni przed ciążą! Nie ma przeciwskazań do szczepienia kobiet karmiących piersią.

Podsumowując: odporność na odrę, świnkę i różyczkę zapewnia otrzymanie 2 dawek szczepionki i nie ma potrzeby powtarzania tej szczepionki w wieku dorosłym.

Szczepienie przeciw ospie wietrznej – jest zalecana osobom, które nie chorowały na ospę wietrzną i nie zostały wcześniej zaszczepione. Kobiety, które nie chorowały ani nie były zaszczepione, powinny zaszczepić się przed ciążą. Minimalny okres pomiędzy szczepieniem, a zajściem w ciążę to 4 tygodnie. Po podaniu dwóch dawek szczepienie zabezpiecza przed objawami i powikłaniami ospy wietrznej na całe życie. Nie ma konieczności ponownego doszczepiania się.

Nie można się szczepić będąc w ciąży, ale karmiąc piersią już można.

Podsumowując: 2 dawki szczepionki lub przechorowanie ospy daje odporność na całe życie.

Szczepienie przeciw grypie – wszyscy powinni się szczepić, ale jest kilka grup osób, które szczególnie powinny zwrócić na to uwagę:

  • osoby z chorobami przewlekłymi np. z cukrzycą, astmą, chorobami nerek i serca,
  • osoby z obniżoną odpornością np. po transplantacji narządów, chorzy na białaczkę,
  • kobiety w ciąży lub planujące ciążę!
  • osoby powyżej 55 roku życia,
  • pracownicy ochrony zdrowia, szkół i inni mający w pracy kontakt z małymi dziećmi lub osobami starszymi (chronimy ich wtedy realizująć strategie kokonu ochronnego, więcej o niej pisałam w artykule: Odra – czy jest się czego bać)

Przeciw grypie trzeba szczepić się co roku, bo wirus grypy jest jednym z najszybciej mutujących. Co roku wytwarzana jest nowa szczepionka. Skuteczność szczepionek przeciw grypie szacowana jest na 40-70% w zależności sezonu grypowego i populacji osób szczepionych.

Dorosłym podaje się jedną dawkę szczepionki, kosztuje ona około 30-40zł, ale w bardzo wielu miastach jest refundowana przez samorządy więc można szczepić się za darmo, trzeba tylko zapytać o to w swojej przychodni. Zwykle w miastach refundujących szczepionkę przeciw grypie jest wyznaczonych kilka punktów gdzie można zaszczepić się bezpłatnie. 

Szczepionki przeciw grypie charakteryzują się najmniejszą liczbą rejestrowanych niepożądanych odczynów poszczepiennych. Są bezpieczne dla dzieci od 6 miesiąca życia, dla kobiet w ciąży i kobiet karmiących piersią.

Podsumowując: dorosłych szczepi się 1 dawką co roku, najlepiej na jesień przed sezonem grypowym.

Szczepienie przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi – istnieje kilka rodzajów szczepionek. Mamy szczepionki pojedyncze (np. sam tężec), szczepionki podwójne (np. błonica i krztusiec lub tężec i krztusiec) i potrójne (wszystko razem).

W 19 roku życia otrzymujemy ostatnią obowiązkową szczepionkę. Jest to szczepionka „podwójna” przeciwko błonicy i tężcowi. Następnie co 10 lat należy się doszczepiać dla własnego bezpieczeństwa (i nie tylko własnego). Najlepiej robić to szczepionkami skojarzonymi, które będą chroniły nas przed wszystkimi 3 chorobami. Taka szczepionka kosztuje około 100 zł i musimy za nia płacić sami.

Jest to szczepienie bardzo ważne i zalecane dosłownie wszystkim. Szczególnie wymieniane są:

  • kobiety planujące ciążę lub w ciąży (po 28 tygodniu ciąży!). Tak, można szczepić się w ciąży, co więcej dzięki takiemu zaszczepieniu nasze dziecko po narodzinach również będzie miało odporność. Jest to szczepionka zalecana wszystkim kobietom w ciąży (każdej ciąży, niezależnie od wcześniejszych szczepień),
  • osoby z otoczenia noworodków i niemowląt do ukończenia 12 miesiąca życia,
  • personel medyczny mający kontakt z noworodkami i niemowlętami,
  • osoby w podeszłym wieku.

Podsumowując: bardzo ważne żeby szczepić się na błonicę, tężec i krztusiec co 10 lat, a dodatkowo podczas każdej ciąży (między 28, a 34 tygodniem ciąży).

Szczepienie przeciw WZW typu Bszczepienie to jest obowiązkowe dla dzieci i części dorosłych, jeśli nie byli zaszczepieni w dzieciństwie, do tej grupy należą:

  • uczniowie szkół medycznych,
  • studenci uczelni medycznych,
  • osoby wykonujące zawód medyczny,
  • osoby szczególnie narażonych na zakażenie w wyniku styczności z osobą zakażoną WZW typu B,
  • osoby zakażone WZW typu C (na niego niestety nie ma szczepionki, jest to wirus często prowadzący do marskości wątroby lub raka wątroby),
  • osoby w zaawansowanej fazie choroby nerek z filtracją kłębuszkową poniżej 30 ml/min oraz osoby dializowane. U takich pacjentów zaleca się badanie poziomu przeciwciał co 6–12 miesięcy.

Dla osób zdrowych wystarczą 3 dawki szczepionki podawane w schemacie 0-1-6, czyli drugą dawkę podajemy po miesiącu od pierwszej, a trzecią po 6 miesiącach. U osób zdrowych nie ma potrzeby sprawdzania poziomu przeciwciał ani podawania dawek przypominających.

W przypadku jeśli ktoś sprawdza poziom przeciwciał, za poziom ochronny, czyli taki gdy mamy odporność na wirusa WZW typu B, uważa się 10 j.m./l. Jest to sprawdzane oczywiście z próbki krwi, w taki sam sposób sprawdza się poziom przeciwciał we wszystkich chorobach.

Szczepionkę przeciw WZW typu B można przyjmować podczas ciąży oraz karmienia piersią.

Podsumowując: jeśli otrzymaliśmy pełny cykl szczepień czyli 3 dawki to nie musimy się już później na WZW typu B doszczepiać.

Szczepienie przeciw WZW typu A – jest to szczepionka na tzw. żółtaczkę pokarmową. Najbardziej narażone są na nią osoby mające kontakt z nieczystościami (np.pracownicy oczyszczalni ścieków) oraz osoby wyjeżdżające do krajów rozwijających się. Wystarczą dwie dawki, aby uodpornić się na całe życie.

Istnieje łączona szczepionka przeciw WZW typu A i typu B. Jest przeznaczona do uodparniania wcześniej nieuodpornionych dorosłych i młodzieży od 16 roku życia.

Szczepienie przeciw pneuomokokom – tak, to nie tylko szczepionka dla dzieci. Wśród osób dorosłych przeciwko pneumokokom powinny zaszczepić się osoby po 50 roku życia, a także osoby młodsze jeśli cierpią na choroby przewlekłe np. cukrzycę, choroby serca lub osoby uzależnione od palenia papierosów czy alkoholu! Zaleca się ją również osobom, które nie mają śledziony, mają zaburzenia odporności i w przypadku kilku innych schorzeń.

Nie zaleca się podawania tej szczepionki w ciąży, ale można ją podawać kobietom karmiącym piersią.

Podsumowując: dorosłym wystarczy podanie jednej dawki szczepionki 13-walentnej. Nie trzeba jej później powtarzać.

Szczepienie przeciw meningokokom – jest zalecane osobom dorosłym w dwóch przypadkach:

  • gdy są szczególnie narażone na ryzyko inwazyjnej choroby meningokokowej, czyli mają bliski kontakt z chorymi lub materiałem zakaźnym (personel medyczny, pracownicy laboratorium), przebywają w zbiorowiskach (przedszkolach, żłobkach, domach studenckich, internatach, koszarach), mają dużo kontaktu z osobą zakażoną (np. zakażony partner) lub dużo podróżują,
  • gdy mają niedobory odporności: zakażeni wirusem HIV, osoby z nowotworem złośliwym, chorobą reumatyczną, przewlekłą chorobą nerek i wątroby, osoby leczone immunosupresyjnie itp.

W przypadku meningokoków uzyskanie ochrony jest trudniejsze, bo istnieje kilka serogrup tych bakterii i nie ma szczepionki która obejmuje je wszystkie. Jeśli chcemy zapewnić sobie jak najlepszą ochronę to musimy zdecydować się na dwie szczepionki: jedna chroni przed grupami A i C (dorosłym wystarcza podanie jednej dawki), a druga przed meningokokami grupy B (podaje się 2 lub 3 dawki w zależności od rodzaju wybranej szczepionki). Plus jest taki, że nie trzeba już później tych szczepień powtarzać.

Szczepienie przeciw rotawirusom – nie istnieje szczepionka przeciw rotawirusom dla dorosłych.

Szczepienie przeciw Haemophilus Influenzae typu B – jest to szczepionka obowiązkowa w dzieciństwie, dorosłym się jej nie podaje z wyjątkiem osób dorosłych z zaburzeniami odporności.

Szczepienie przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu – zalecana osobom przebywającym na terenach o nasilonym występowaniu tej choroby, w szczególności: osobom zatrudnionym przy eksploatacji lasu, stacjonującemu wojsku, funkcjonariuszom straży pożarnej i granicznej, rolnikom, młodzieży odbywającej praktyki oraz turystom.

Podsumowując: aby być chronionym przed zakażeniem konieczne jest przyjęcie 3 dawek szczepienia pierwotnego oraz dawkę przypominającą co 3-5 lat.

Szczepienie przeciw HPV – najlepiej, aby szczepienie odbyło się przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, czyli przed możliwością narażenia na zakażenie wirusem HPV. Eksperci zalecają wiek pomiędzy 11, a 12 rokiem życia. Szczepić należy zarówno dziewczynki jak i chłopców. W przypadku nie zaszczepienia w wieku nastoletnim, szczepionkę przeciw rakowi szyjki macicy można podać również później. Szczepienie zaleca się też osobom w wieku 13-26 lat, które wcześniej nie zostały zaszczepione lub nie wzięły wszystkich 3 dawek. Jednak u osób, które rozpoczęły już aktywność seksualną, przed szczepieniem należy sprawdzić czy nie były wcześniej zakażone wirusem HPV.

Badania potwierdziły skuteczność i bezpieczeństwo szczepienia także u kobiet w starszych grupach wiekowych, w zależności od rodzaju szczepionki do 45 lub 55 roku życia. Jednak wraz z wiekiem i zwiększaniem się prawdopodobieństwa wcześniejszego kontaktu z wirusem HPV, skuteczność szczepionki maleje.

Nie podaje się tej szczepionki kobietom w ciąży.

Podsumowując: zaszczepienie 3 dawkami daje odporność na całe życie i warto zaszczepić się jak najwcześniej.

Więcej informacji o tej szczepionce znajdziecie tutaj: Szczepionka na raka.

Szczepienie przeciw gruźlicy – nie jest to szczepionka podawana dorosłym. Aktualnie przeciw gruźlicy szczepi się jedynie noworodki w celu ochrony przed najcięższą postacią gruźlicy – gruźliczym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.

Szczepienie przeciw polio – jest zalecane osobom wyjeżdżającym do rejonów endemicznego występowania zachorowań na Poliomyelitis oraz osobom powyżej 19 roku życia nieszczepionym w dzieciństwie. Pełną odporność zapewnia podanie 4 dawek. Nie ma konieczności późniejszego doszczepiania jeśli zostało się zaszczepionym w dzieciństwie.

Szczepionkę IPV (domięśniową) można podawać kobietom w ciąży, a szczepionki OPV (doustnej) nie można, bo zawiera żywe osłabione wirusy.

Podsumowując: 4 dawki z dzieciństwa dają odporność na całe życie.

Szczepienie przeciw wściekliźnie – zalecane są profilaktycznie osobom narażonym zawodowo na kontakt ze wściekłymi zwierzętami np. leśnikom lub podróżującym w tereny endemiczne. Szczepienia stosuje się również po narażeniu na kontakt z wirusem np. u osób które zostały pogryzione lub miały kontakt ze śliną zakażonego lub potencjalnie zakażonego zwierzęcia, nawet jeśli ta osoba była wcześniej zaszczepiona.

Osobom niezaszczepionym podaje się 5 dawek szczepionki i immunoglobulinę. Osobom wcześniej zaszczepionym podaje się 2 dawki szczepionki, bez immunoglobuliny.

Jako ciekawostkę dodam, że wścieklizna jest jedyną chorobą zakaźną na którą nie ma leku (jest tylko profilaktyka, którą trzeba podać jak najszybciej po kontakcie z wirusem), bez podania profilaktyki każde zakażenie wścieklizną kończy się zgonem.

Szczepienie przeciw cholerze – zalecane osobom wyjeżdżającym do rejonów zagrożonych wystąpieniem epidemii cholery. Skuteczność szczepionki przeciw cholerze oceniana jest na 85-90% w pierwszych 6 miesiącach po szczepieniu i 60% w okresie 3 lat po szczepieniu. Nie daje odporności na całe życie, więc w razie kolejnego egzotycznego wyjazdu trzeba ją powtarzać.

Szczepienie przeciw durowi brzusznemu – podobnie jak szczepienie przeciw cholerze, to zalecane jest “podróznikom” i daje odpornośc na 3-5 lat. Nie daje odporności na całe życie.

Szczepienie przeciw żółtej gorączce – Zalecane osobom wyjeżdżającym w rejony zagrożone występowaniem wirusa. Szczepionka daje odporność na całe życie, ale nie można jej podawać kobietom w ciąży.

Więcej o szczepieniach przed podróżą przeczytasz tutaj: Co spakować do wakacyjnej apteczki.

Krótka ściągawka:

Co roku szczepimy się przeciw grypie.

Co 3 do 5 lat podajemy dawkę przypominającą szczepionki przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu.

Co 10 lat podajemy szczepienie przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi.

Przed ciążą (jeśli nie zaszczepiliśmy się wcześniej) warto pomyśleć o szczepieniu przeciw:

  • odrze, śwince i różyczce,
  • ospie wietrznej,
  • grypie,
  • błonicy, tężcowi i krztuścowi,
  • WZW typu B.

Najczęściej zalecane szczepionki kobietom w ciąży, to szczepionki przeciwko:

  • grypie,
  • krztuścowi (szczepienie łączone na błonicę, tężec i krztusiec),
  • WZW typu B (jeśli kobieta nie otrzymała wcześniej wymaganych 3 dawek).

W ciąży NIE szczepimy się przeciw: odrze, śwince, różyczce, ospie wietrznej i gruźlicy! Nie zaleca się też szczepień przeciw pneumokokom i HPV.

Pracownikom medycznym zaleca się szczepienia przeciwko grypie, błonicy, tężcowi i krztuścowi, WZW typu B i meningokokom.

Osoby dużo podróżujące powinny zastanowić się nad szczepionkami przeciwko: WZW typu A, meningokokom, polio, wściekliźnie, cholerze, durowi brzusznemu i żółtej gorączce (w zależności od rejonu do którego się wybierają).

Pisząc dla Was ten wpis korzystałam z bardzo wielu źródeł. Mam nadzieję, że udało mi się stworzyć przejrzysty wpis, który umożliwi Wam odpowiedź na pytanie „Na co powinnam/powinienem się doszczepić?” które w ostatnim czasie otrzymywałam nawet kilkanaście razy dziennie!

Jeśli mój artykuł był dla Was pomocny będę wdzięczna za kilka słów w komentarzu i polecenie go znajomym. Miłego doszczepiania się! 🙂

Tutaj znajdziecie cały spis szczepień obowiązkowych i zalecanych dla dzieci oraz dorosłych na rok 2018.

3 komentarze

  1. Moje 7 sposobów na wzmacnianie odporności – Mama i stetoskop

    29 marca, 2019 o 6:46 pm

    […] Więcej o szczepieniach dla dorosłych możecie przeczytać TUTAJ. […]

    Odpowiedz
  2. Co spakować do wakacyjnej apteczki? – Mama i stetoskop

    12 czerwca, 2019 o 12:19 pm

    […] Więcej o szczepieniach napisałam w artykule “Szczepionki dla dorosłych”. […]

    Odpowiedz
  3. ania

    20 lutego, 2024 o 4:48 pm

    Tego szukałam długo… bardzo dziękuję!

    Odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Przeczytaj także:

Lista rzeczy do wakacyjnej apteczki

Większość osób do wakacyjnych wyjazdów szykuje się z dużym wyprzedzeniem. Rezerwujemy bilety, noclegi czy kupujemy stroje kąpielowe, ale mało kto pamięta, żeby tak samo wcześniej przygotować sobie [...] Czytaj więcej

Sposób na kleszcza

Rozpoczęła się długo wyczekiwana piękna pogoda, a wraz z nią spacery lesie, zabawa w ogrodzie i spędzanie czasu w parku. Niestety w każdym z tych miejsc możemy natknąć się na kleszcze. Szczyt [...] Czytaj więcej

Sekrety ospy wietrznej, o których nie powie Ci sąsiadka

Chorowaliście w dzieciństwie na ospę wietrzną? Ja tak i doskonale pamiętam swędzące krosty na ciele, po których do dziś zostało mi sporo blizn. Ospa czasem nazywana jest łagodną choroba wieku [...] Czytaj więcej