Opowieść o niejedzeniu
Zaburzenia odżywiania są niezwykle trudnym tematem, jednak nie należy go unikać, by jak najbardziej zwiększać świadomość ludzi w tym zakresie. Niestety, problem ten dotyka coraz większego grona osób. Głównie dziewcząt i młodych kobiet. Z każdym rokiem średni wiek występowania tych zaburzeń jest coraz niższy i dotyczy coraz większej grupy. Zaburzenia mogą dotyczyć kogoś z twoich bliski, dlatego warto coś w tym temacie wiedzieć.
Istnieje wiele rożnych rodzajów zaburzeń odżywiania. Jedno z nich to anoreksja. Jest ona najczęściej rozpoznawana u kobiet w wieku 15-19 lat. Cierpi na nią od 0,51% do 3,7% całej populacji.
W leczeniu tych zaburzeń ważne jest wczesne wykrycie, co zwiększa szanse na pełny powrót do zdrowia, skraca czas leczenia oraz zapobiega wyniszczeniu organizmu.
Czy wiesz jakie objawy mogą wskazywać na występowanie anoreksji?
- Ograniczenie ilości spożywanych pokarmów,
- Unikanie lub nawet całkowite wyeliminowanie z diety produktów wysokokalorycznych,
- Wyznaczanie sobie chorobliwie niskiej wagi ciała, do której chce się schudnąć lub utrzymać (masa ciała wynosi co najmniej 15% poniżej oczekiwanej normy dla wieku i wzrostu lub wskaźnik masy ciała BMI jest równy lub spada poniżej 17,5),
- Podejmowanie bardzo intensywnych, wyczerpujących, wielogodzinnych ćwiczeń fizycznych,
- Niska samoocena, stałe postrzegane siebie jako osoby za grubej oraz występowanie lęku przed przytyciem,
- Objawy sugerujące depresję (obniżenie nastroju, zmniejszenie radości życia, poczucie braku sensu życia, myśli samobójcze, napięcie, lęk, drażliwość, zaburzenia snu, przygnębienie, brak energii, wycofanie z życia społecznego),
- Przyjmowanie środków redukujących łaknienie, doprowadzanie do wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających lub moczopędnych, czasami wielokrotne przekraczając dopuszczaną dawkę,
- Unikanie jedzenia w towarzystwie innych osób (np. zabieranie jedzenia do swojego pokoju i w tajemnicy wyrzucanie go),
- Przesadna dbałość o pożywienie, częste mówienie o jedzeniu, ciągłe planowanie co będzie się gotować. Całe życie osoby z zaburzeniami odżywiania się „kręci się” wokół jedzenia,
- Wystąpienie zaburzeń hormonalnych: nieprawidłowe stężenia hormonów tarczycy, hormonu wzrostu, insuliny, zatrzymanie miesiączkowania u kobiet, zaburzenia potencji u mężczyzn,
- Wyniszczenia organizmu, zaniki mięśniowe, obrzęki, bladość, wypadanie włosów, suchość i łuszczenie się skóry.
- Obniżenie temperatury ciała,
- Pojawienie się na ciele charakterystycznego owłosienia w postaci meszku (lanugo),
- Zaburzenia ze strony układu krwionośnego: obniżenie ciśnienia krwi, zmniejszenie częstotliwości akcji serca, zaburzenia rytmu serca, omdlenia, bóle i zawroty głowy,
- Zaburzenia ze strony układu pokarmowego: zaparcia, wzdęcia, stany zapalne błony śluzowej żołądka,
- Niedokrwistość,
- Obrzęk ślinianek, próchnica zębów i stany zapalne jamy ustnej na skutek częstych wymiotów.
Zaburzenia odżywiania często występują u osób, które doświadczają dużych stresów np. rozwód rodziców, śmierć bliskiej osoby, bycie wyśmiewanym w szkole. Ma to na celu uzyskanie przez nie pozornej kontroli chociaż nad tym aspektem życia jakim jest odżywianie się. Jednak, równocześnie następuje pogłębianie utraty kontroli nad pozostałą częścią życia. Osoba z zaburzeniami przestaje skupiać się na edukacji, zaniedbuje kontakty z rodziną i przyjaciółmi. Powoduje to u niej jeszcze większą potrzebę kontroli chociaż nad jedzeniem. Problem wciąż narasta. Działa to na zasadzie błędnego koła, z którego pacjentowi bardzo trudno jest się wyrwać. Istnieje teoria, że zaburzenia te częściej występują u osób ze skłonnościami pedantycznymi i ze zwiększoną potrzebą kontroli nad życiem. Takimi, które lubią mieć wszystko dokładnie zaplanowane i źle znoszą stres.
Osoba z zaburzeniami odżywiania najczęściej nie zauważa problemu i nie przyznaje, że potrzebuje pomocy. Bliscy bardzo długo nie widzą w jakim stanie się ona znajduje. Zauważane jest to bardzo często dopiero, gdy występuje już znaczne wyniszczenie organizmu. Jednak nawet wtedy bardzo ciężko jest namówić taką osobę do leczenia, które składa się z psychoterapii, psychoedukacji i leczenia farmakologicznego. Wymaga współpracy z psychologiem, psychiatrą, lekarzem rodzinnym oraz ewentualnych konsultacji innych specjalistów, jak ginekolog czy endokrynolog. Osoby dorosłe same muszą wyrazić zgodę na takie leczenie. W przypadku młodzieży w wieku 16-18 lat wymagana jest podwójna zgoda, zarówno chorego jak i jego opiekunów prawnych. Za młodsze dzieci decydują jedynie opiekunowie, czyli najczęściej rodzice. Leczenie bez zgody dozwolone jest tylko w przypadku zagrożenia życia, więc podczas skrajnego wyniszczenia organizmu.
Spotkałam wiele osób z takimi zaburzeniami. Najmłodsza z nich była jeszcze w szkole podstawowej. Brak czujności rodziców doprowadził do wyniszczenia i wręcz przerażającego wychudzenia małej dziewczynki. Zaburzenia, w jej przypadku, spowodowane były uszczypliwymi uwagami rówieśników dotyczącymi jej wyglądu. Dziewczynka postanowiła, że straci na wadze, tak by już nikt więcej jej nie dokuczał. Bardzo ważne jest baczne zwracanie uwagi na naszych bliskich, by nawet w przypadku wystąpienia zaburzeń odżywiania, nie pozwolić im na doprowadzenie się do takiego stanu.
Na koniec, zachęcam do obejrzenia tego krótkiego filmu.
Lek. Katarzyna Woźniak