USG piersi. Kiedy pójść na badanie?
Często namawiam Was do regularnych badań. Wszyscy wiemy, że wcześnie wykryte zmiany łatwiej leczyć. Jednak, z tym jednym badaniem, mi samej było jakoś nie po drodze…
Regularnie chodziłam do ginekologa i robiłam cytologię. Co jakiś czas robiłam badania krwi, ale z USG piersi długo zwlekałam. Cały czas miałam coś innego na głowie i dopiero kilka tygodni temu, w wieku 25 lat, po raz pierwszy zmobilizowałam się, żeby pójść się zbadać. Dokładniej mówiąc zmobilizował mnie mąż, który sam mnie na to badanie zapisał, bo cały czas powtarzałam, że nie mam czasu.
Teraz korzystając z tego, że mam o tym badaniu nie tylko wiedzę z książek, ale i z perspektywy pacjentki, przybliżę Wam jak ono wygląda. Pomoże mi w tym dr Paweł Kabata, chirurg onkolog (pewnie znacie go jako @chirurgpaweł), który wykonał już tysiące USG piersi i na co dzień zajmuje się leczeniem pacjentek z chorobami piersi.
USG piersi jest bezbolesnym i szybkim badaniem, które pozwala wcześnie wykryć raka piersi. Jest to najczęściej występujący nowotwór u kobiet i niestety z roku na rok zachorowań jest coraz więcej. Nie da się mu zapobiec przyjmując jakieś specjalne preparaty, czy w żaden inny sposób, a jedyne co możemy zrobić to regularne badania.
Kiedy pójść na USG piersi?
Niestety, w chwili obecnej nie ma jednoznacznych wytycznych, ani zaleceń, dotyczących profilaktycznego USG piersi, ze względu na brak odpowiednich dowodów naukowych na jego skuteczność we wczesnym wykrywaniu raka piersi u kobiet nie należących do grup podwyższonego ryzyka jego wystąpienia. Uważa się natomiast, że jeśli kobieta ma chęć kontrolowania się, to badanie powinno wykonywać się nie częściej niż raz na 12-24 miesiące zaczynając od 20-30 roku życia.
Uwaga! Zawsze jeśli coś Cię niepokoi, po samodzielnym badaniu piersi (klikając tutaj możesz ściągnąć instrukcję jak się badać) warto odwiedzić lekarza specjalizującego się w chorobach piersi, który wykona badanie fizykalne i w razie konieczności skieruje na badanie USG. Należy przy tym pamiętać, że pierś naturalnie ma budowę “grudkowatą”, co wynika z samej struktury tkanki gruczołowej. W związku z tym najczęstszą nieprawidłowością z którą Panie zgłaszają się do lekarza jest zupełnie normalna tkanka gruczołowa. Dlatego też jednym z celów samobadania piersi jest nauczenie się ich budowy, co sprawi, że możliwym będzie odróżnienie nowych zmian. Dotyczy to zwłaszcza posiadaczek piersi o budowie z przewagą tkanki gruczołowej.
Takie same zasady badania dotyczą zarówno pań z małym biustem, jak i dużym. Nie jest tak, że posiadaczki małych piersi nie muszą się kontrolować. Nowotwór nie patrzy na rozmiar piersi. Co więcej, piersi niedużych rozmiarów, częściej składają się głównie z tkanki gruczołowej z małą zawartością tkanki tłuszczowej, a to jest niezależnym czynnikiem zwiększającym ryzyko występowania chorób.
Czy można wykonać USG piersi bezpłatnie?
Nie ma w Polsce programu badań przesiewowych USG piersi, czyli dostępnych za darmo dla każdego (tak jak jest w przypadku badań mammograficznych dla kobiet dojrzałych), ale można wykonać USG piersi w ramach NFZ, jeśli ma się skierowanie. Takiego skierowania nie może Wam wystawić Wasz lekarz rodzinny, ale możecie je uzyskać u ginekologa, chirurga lub onkologa realizującego kontrakt z NFZ. Każdy z tych lekarzy może też wystawić skierowanie do Poradni Chorób Sutka lub Poradni Chirurgii Onkologicznej. Przed wizytą warto dowiedzieć się, czy skierowanie jest w ogóle potrzebne, gdyż część Poradni Chorób Piersi funkcjonuje w ramach Poradni Onkologicznych do których skierowanie nie jest wymagane.
Na badanie USG w ramach NFZ trzeba czasem długo zaczekać. W niektórych sytuacjach warto poszukać placówki z krótsza kolejką, a jeśli czas oczekiwania i tak nas nie satysfakcjonuje, to można wykonać USG piersi prywatnie.
Jaki lekarz robi USG piersi?
To badanie nie jest ściśle przypisane do konkretnej specjalizacji. Teoretycznie może je wykonać każdy lekarz, ważne żeby potrafił je wykonać dobrze i dokładnie. Najczęściej zajmują się w tym radiolodzy, chirurdzy onkolodzy i niektórzy ginekolodzy.
Jak przygotować się do badania?
USG piersi nie wymaga specjalnego przygotowania. Powinno natomiast być wykonywane w pierwszej połowie cyklu. Jeśli nie jest to Twoje pierwsze badanie, to pamiętaj, aby zawsze zabrać ze sobą poprzednie wyniki celem porównania dynamiki ewentualnych zmian.
Badanie dla części kobiet jest krępujące, bo od pasa w górę trzeba się do niego rozebrać. Jednak warto pamiętać, że dla lekarza jest to praca. Dziennie wykonuje on takich badań kilka lub czasem nawet kilkadziesiąt, a wygląd piersi ocenia tylko pod kątem zdrowia, szukając zmian które mogłyby budzić niepokój onkologiczny np. zaczerwienienie lub wyciek z brodawki.
Na badanie warto założyć ubranie dwuczęściowe np. spodnie i bluzkę, wtedy do badania zdejmiemy jedynie koszulkę i biustonosz, a nie jednoczęściowe np. sukienka, bo wtedy będzie trzeba rozebrać się do majtek.
Jak wygląda badanie?
USG piersi jest badaniem nieinwazyjnym i bezbolesnym. Badanie USG najczęściej wykonywane jest na leżąco. Trzeba rozebrać się do niego od pasa w górę i położyć na plecach na leżance. Samo badanie USG trwa kilka-kilkanaście minut. Zawsze oceniane są obie piersi wraz z dołami pachowymi w których znajdują się węzły chłonne. Wszystkie znalezione w czasie badania nieprawidłowości powinny zostać opisane, a do ich oceny stosuje się tzw. skalę Birads, która powinna być umieszczona na każdym wyniku badania USG piersi, nawet prawidłowym (Birads 1).
Co dalej?
Jeśli badanie nie wykazało żadnych zmian lub nieprawidłowości, lekarz podpowie po jakim czasie ponownie warto się zbadać. Najczęściej USG piersi zalecane jest raz do roku.
Natomiast, jeśli na USG widoczne będzie coś budzącego niepokój, kolejnym krokiem jest wykonanie biopsji, czyli pobranie przy pomocy specjalnej igły wycinka tkanki do badania histopatologicznego. Od wyniku tego badania zależy dalsze postępowanie.
Biopsję wykonuje się w znieczuleniu miejscowym i nie ma potrzeby zostawania po niej w szpitalu.
Czy można pójść na USG będąc w ciąży lub podczas karmienia piersią?
Nawet należy! Zgodnie z najnowszymi wytycznymi towarzystw naukowych – Polskiego Towarzystwa Ginekologii i Położnictwa oraz Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, USG piersi powinno być wykonane w I trymestrze u każdej ciężarnej powyżej 35 r.ż i rozważone w I lub II trymestrze u kobiet poniżej 35 r.ż. W przypadku wystąpienia nieprawidłowości takich jak guz, zaczerwienienie lub obrzęk, USG musi być wykonane niezależnie od czasu trwania ciąży.
Badanie USG można też wykonywać podczas karmienia piersią. Ocena takiego badania jest trudniejsza i czasem mniej miarodajna, ale w razie wystąpienia niepokojących objawów czekanie kilku miesięcy, aż do zakończenia karmienia piersią, nie jest dobrym pomysłem. Ze względu na to, że ocena badania USG u kobiet karmiących jest trudniejsza, nie wszyscy lekarze chcą je wykonywać. W takiej sytuacji nie pozostaje nic innego jak znaleźć takiego, dla którego karmienie nie jest przeszkodą.
Samo badanie nie ma żadnego wpływu na przebieg laktacji, ani na pokarm. Można karmić dziecko zarówno tuż przed badaniem (nawet warto, bo opróżnione piersi będzie można bardziej wiarygodnie ocenić) jak i tuż po badaniu.
Czy mężczyźni również powinni robić USG piersi?
Nie ma konieczności wykonywania USG sutków męskich u osób bez jasnych wskazań. Najczęstszym wskazaniem jest łagodny przerost gruczołu sutkowego (ginekomastia), który może wystąpić jedno lub obustronnie. Rzadszym, ale bezwzględnym wskazaniem będzie obecność guza w obrębie sutka, gdyż u mężczyzn rak gruczołu piersiowego też się zdarza.
Serdecznie dziękuję Pawłowi za współprace przy tworzeniu tego artykułu. Mam nadzieję, że udało nam się zaspokoić Wasz głód wiedzy na temat USG piersi. W razie dodatkowych pytań śmiało piszcie w komentarzach. Postaramy się rozwiać wszystkie cyckowe wątpliwości 😉
Lek. Katarzyna Woźniak