Jak leczyć gorączkę?

Czy każdą gorączkę należy leczyć?

Gorączka sama w sobie nie jest chorobą, ale reakcją organizmu na coś co według niego jest zagrożeniem. Tym czymś może być wirus lub bakteria, ale gorączka może mieć też podłoże alergiczne lub autoimmunizacyjne (sytuacja, gdy organizm przez pomyłkę rozpoznaje własne fragmenty jako obce i rozpoczyna z nimi walkę). 

Gorączka jest mechanizmem obronnym organizmu więc nie zawsze należy z nią walczyć. O tym kiedy zacząć podawać leki, jakie wybrać, a także kiedy pójść do lekarza napisałam poniżej.

Prawidłowa temperatura 

Prawidłowa temperatura organizmu to nie tylko 36,6oC . Zależy ona od bardzo wielu czynników m. in. od miejsca pomiaru!

Przedziały prawidłowej temperatury:

Miejsce pomiaruDzieckoDorosły
Czoło35,6–37,9oC35,6–37,9oC
Ucho35,6–37,7oC35,4–37,8oC
Pacha35,6–37,2oC35,5–37,0oC
Odbyt36,6–38,0oC34,4–37,8oC
Jama ustna33,2–38,2oC33,2–38,2oC

Temperatura ciała zmienia się wraz z porą dnia – najniższa jest rano, a podwyższa się wieczorem. Podwyższa się również po wysiłku fizycznym, płaczu, krzyku i pod wpływem niektórych leków. U dorosłych kobiet i nastolatek zależy też od dnia cyklu menstruacyjnego.

Od jakiej temperatury podawać leki?

Gorączka zaczyna się od 38oC (nawet od 38,5oC jeśli mierzymy temperaturę w odbycie). Sporo osób ma lęk przed podwyższającą się temperaturą (szczególnie u dziecka), ale nie powinniśmy z nią walczyć gdy termometr pokazuje 37oC! Nawet 38oC wiele osób (poza mężczyznami ;)) znosi całkiem nieźle i nie jest tak, że gdy tylko zobaczymy na termometrze 38oC to od razu należy wszystko rzucać i biec po leki. 

Bardzo dużo zależy od samopoczucia, jeśli temperaturze 38oC towarzyszy ból, rozdrażnienie, ospałość, zmiana zachowania u dziecka czy dorosłego, to warto podać leki. Jednak najpierw na spokojnie zmierzmy temperaturę, dwa razy w przedziale kilku minut. Super jeśli ktoś ma dostęp do dwóch różnych termometrów i może porównać czy pokazują to samo.

Niech te minuty pomiędzy pomiarami będą czasem na spokojny odpoczynek. Swoim dzieciom wdrażam wtedy tzw. terapię telewizyjną, dzięki czemu siedzą spokojnie, a ja po ponownym pomiarze mam pewność czy podwyższenie temperatury nie wynikało z płaczu lub wysiłku fizycznego.

Temperaturą przy której należy niezwłocznie podać leki jest 39oC.

Natomiast jeśli kiedykolwiek zdarzy Wam się sytuacja, że temperatura ciała wzrośnie powyżej 40oC, to jest to już podstawa do wezwania pogotowia. Tak wysoka hipertermia jest zagrożeniem dla życia. 

Jaki lek wybrać?

Dwa najpopularniejsze leki to ibuprofen i paracetamol. Najważniejsza różnica między nimi jest taka, że ibuprofen poza działaniem przeciwgorączkowym i przeciwbólowym, ma też właściwości przeciwzapalne, których paracetamol nie posiada. Dlatego uważa się, że w chorobach zapalnych czyli np. zakażeniach wirusowych (np. grypa lub przeziębienie) czy bakteryjnych (np. angina) to ibuprofen ma pierwszeństwo. 

Uwaga! Ibuprofen można podawać dzieciom dopiero gdy mają skończone 3 miesiące. Młodszym maluchom podajemy paracetamol.

Te dwa leki można stosować na zmianę lub jednocześnie (są nawet preparaty zawierające te dwie substancje w jednym leku), ale ja zazwyczaj takiego postępowania nie zalecam i sama nie stosuję. Jeśli po podaniu takiego preparatu łączonego temperatura nie spadnie, nie mamy już drugiego leku w zanadrzu. Dodatkowo, co jeśli po podaniu leku doustnie ktoś zwymiotuje? Nie wiemy wtedy ile leku się wchłonęło i czy mamy go podać ponownie, a tak zawsze mamy ten drugi lek na “czarną godzinę”.

Jak podawać leki?

Jako mama i lekarz w przypadku wystąpienia gorączki wymagającej leczenia, preferuję podawanie ibuprofenu i paracetamolu na zmianę (dotyczy to dorosłych i dzieci mających więcej niż 3 miesiące). 

W przypadku dzieci poniżej 6 miesięcy, podanie leków powinno być zawsze skonsultowane z lekarzem.

Najprostszy schemat podawania, to dawanie leków co 4 godziny, na zmianę ibuprofen i paracetamol. Wtedy przez całą dobę ibuprofem podamy 3 razy (co 8 godzin) i paracetamol również 3 razy (co 8 godzin). Często nie ma jednak potrzeby by działać aż tak radykalnie. Jeśli po podaniu leku mijają 4 godziny, a nasz pacjent czuje się dobrze i jego temperatura ciała nie przekracza 39oC, to nie musimy sięgać po kolejną dawkę. W takiej sytuacji warto ponownie zmierzyć temperaturę i zastanowić się czy lek jest potrzebny, tak samo jak przed pierwszym podaniem leku. To czy z podaniem leku zwlekać, czy dać go od razu, gdy upłynął 4 godziny, jest sprawą bardzo indywidualną. Zależy od wieku pacjenta, tego jak znosi podwyższenie temperatury ciała, od powodu gorączki, czy nawet pory dnia i wielu innych czynników. W tym wszystkich najbardziej chcę Wam zwrócić uwagę na to, żebyście w takich sytuacjach nie tracili głowy. Pomiary temperatury warto powtarzać i przed każdym podaniem leku zastanowić się czy na pewno go potrzebujemy.

Jeśli temperatura wzrośnie szybciej, to możemy podać drugi lek (paracetamol, jeśli pierwszy podany był ibuprofen i odwrotnie) wcześniej niż po 4 godzinach. Trzeba jednak dokładnie pilnować by nie przekroczyć maksymalnej dobowej dawki.

Jako mama dwóch maluchów, którzy czasem chorują jednocześnie, radzę za każdym razem zapisywać godzinę podania i dawkę podanego leku, bo bardzo łatwo jest się pogubić. Podanie zbyt dużej ilości leków w ciągu doby może być niebezpieczne.

Jak obliczyć dawkę leku?

Opisałam jak obliczyć dawkę samodzielnie, ale nie musicie tego robić na kartce. Poniżej znajdziecie pole do automatycznego przeliczania dawek w zalezności od masy ciała, rodzaju i stężenia leku, który posiadacie.

Ibuprofen

Dawka dobowa ibuprofenu wynosi 20-30 mg/kg mc. w dawkach podzielonych (zwykle podawany jest 3 razy na dobę). Czyli ile syropu można podać?

Wzór na to jak policzyć ile ml syropu podać jednorazowo:

(dobowa dawka na kg masy ciała x masa ciała) / (stężenie x 3)

Gdzie 3 to liczba dawek w ciągu doby.

Stężenie leku jest podane na opakowaniu. Ibuprofen najczęściej jest dostępny w stężeniach 40mg/ml lub 20 mg/ml.

Przykład: 

Dziecko waży 15 kg, a stężenie syropu to 40 mg/ml.

(20 x 15) / (40 x 3) = 300 / 120 = 2,5 ml

(30 x 15) / (40 x 3) = 450 / 120 = 3,75 ml

W tym przypadku jednorazowo można podać od 2,5 do 3,75 ml leku.
Można podać 3 takie dawki w ciągu doby.

Dawkowanie ibuprofenu zależy od wskazań medycznych, stanu i wieku pacjenta. Dla ibuprofenu doustnego, dostępnego bez recepty, maksymalna dawka dobowa dla osoby dorosłej wynosi 1,2 g.
Pod nadzorem lekarza i na jego zlecenie, w niektórych wskazaniach stosowane są większe dawki, nawet do 3,2 g na dobę.

Uwaga! W przypadku leczenia gorączki towarzyszącej ospie wietrznej nie powinno sie stosować ibuprofenu, bo zwiększa ryzyko nadkażeń bakteryjnych zmian skórnych towarzyszących ospie. Stosujemy wtedy paracetamol.

Paracetamol

W przypadku paracetamolu nie należy przekraczać dawki 60 mg/kg mc. na dobę. Zwykle na jednorazowe podanie leku stosuje się ilość 10-15 mg/kg mc. Czyli ile syropu można podać?

Wzór na to jak policzyć ile ml syropu podać jednorazowo:

(dobowa dawka na kg masy ciała x masa ciała) / (stężenie x 4)

Gdzie 4 to liczba dawek, które mozna podac w ciągu w ciągu doby

Stężenie leku jest podane na opakowaniu. Paracetamol najczęściej jest dostępny w stężeniach 120mg/5ml i 100mg/5ml. Może być też dostępny w stężeniach 100mg/ml, 40mg/ml i kilku innych. Zawsze trzeba to dokładnie sprawdzić!

Przykład:

Dziecko waży 12 kg, a stężenie syropu to 120 mg/5ml, czyli 24 mg/ml.

(60 x 12) / (24 x 4) = 720 / 96 = 7,5 ml

Ale uwaga! Jeśli będziecie mieć syrop o większym stężeniu to wynik będzie się bardzo różnił! Np. przy syropie o stężeniu 100mg/ml i masie dziecka 12kg, wystarczające będzie podanie jedynie 1,8 ml leku!

Jako mama wolę wybierać syropy przeciwgorączkowe dla dzieci o większym stężeniu. Dzięki temu podaje się mniejszą ilość syropu. Łatwiej zachęcić dziecko do przełknięcia leku, gdy jest go mniej. Jednak trzeba przy takich syropach uważać i dobrze obliczyć dawkę, bo łatwo podać go za dużo!

Dawkowanie paracetamolu zależy od wskazań oraz wieku i stanu pacjenta. U dorosłych nie wolno stosować więcej niż 4 g na dobę, a u dzieci 6.–12. roku życia nie więcej niż 2 g na dobę. Nie należy przekraczać dawki 60 mg/kg mc. na dobę. Nie należy też stosować paracetamolu częściej niż co 4 godziny i nie więcej niż 4 razy na dobę. U dzieci do 2. roku życia paracetamol może być stosowany wyłącznie na zlecenie lekarza. Zwykle nie zaleca się stosowania paracetamolu u dzieci do 3. miesiąca życia.

Działanie przeciwbólowe paracetamolu utrzymuje się przez 4–6 godzin, a działanie przeciwgorączkowe przez 6–8 godzin.

Spożywanie alkoholu w okresie leczenia paracetamolem może prowadzić do uszkodzenia i niewydolności wątroby.

Maksymalne dawkowanie

Różne źródła podają różne maksymalne dopuszczalne dawki dobowe. Ostateczna decyzja odnośnie dawkowanie zależy od lekarza. Według mnie, do użytku w domu, przez osobę bez wykształcenia medycznego, najlepiej jest polegać na charakterystce produktów leczniczych. Właśnie bazując na nich stworzone są powyższe wzory do obliczania dawek leku.

Policz objętość syropu

[sc name=”kalkulator-przeciwgoraczkowe”]

Syrop, czopek czy tabletka?

Leki podane doustnie, czyli syrop i tabletka, działają szybciej niż te podawane doodbytniczo (czopki). 

Wybierając pomiędzy syropem, a tabletką, trzeba kierować się tym czy nasz pacjent potrafi połykać tabletki. Tabletek nie podaje się dzieciom do ukończenia 6 lat. Czasem nawet starsze dzieci i dorośli mają problem z przełykaniem tabletek, wtedy warto sięgnąć po leki w syropach.

W przypadku gdy infekcji towarzyszą wymioty, lub przez smak leku, dziecko nie chce go połykać, wtedy powinniśmy wybrać czopek. Pamiętajcie, że przed podaniem czopek należy wyjąć z opakowania! Wbrew pozorom nie dla wszystkich jest to oczywiste. Jeśli czopek opakowany jest w folię to należy ją zdjąć.

Po podaniu doustnym, maksymalne stężenie we krwi leki osiągają po około 30-120 minutach i na pożądany efekt czasem trzeba tyle zaczekać. W tym czasie można sięgnąć po domowe sposoby na obniżenie temperatury, które opisałam poniżej.

Po podaniu czopka maksymalne stężenie we krwi lek osiąga po około 2-3 godzinach.

Domowe sposoby na obniżenie temperatury

Sposobem z którego sama czasem korzystam jest letnia kąpiel i okłady. Trzeba przy tym jednak uważać. Kąpiel nie może być zimna. Ma być jedynie o około 1 stopień chłodniejsza od temperatury ciała. To samo dotyczy okładów, które nie mają być lodowate, a jedynie chłodne. Dobrze do tego nadaje się zwykły ręcznik, zmoczony letnią wodą, który można położyć na karku lub na kończynach.

Tego nie róbcie!

Nie smarujcie swojej skóry, a tym bardziej skóry dzieci, alkoholem. Wiem, że kiedyś w domach stosowano takie metody, ale nie są one poprawne.

Nie róbcie zimnej kąpieli lub okładów z lodu. Takim postępowaniem doprowadza się do skurczu powierzchownych naczyń krwionośnych i ochładzanie organizmu staje się trudniejsze, bo doprowadzamy do centralizacji krążenia. 

Gorączkujących dzieci nie zabierajcie na spacery. Gorączka zarówno u dzieci, jak i u dorosłych jest sygnałem, że organizm z czymś walczy. Warto mu wtedy pomóc poprzez odpoczynek i danie czasu na regenerację. Po podaniu leków dziecko nie będzie miało gorączki, ale choroba która ją wywołała nadal trwa, dlatego warto zostać wtedy w domu. 

Kiedy pójść do lekarza?

W większości przypadków gorączki, prawidłowo dawkując leki, uporacie się z nią sami. Jednak nie zawsze. Czasem wymaga ona kontroli u lekarza lub nawet hospitalizacji.

Przypadki gdy powinniście się zgłosić do lekarza, to: 

  • Sytuacja, gdy temperatura nie spada pomimo podania pełnej dobowej dawki leków. 
  • Występowanie dodatkowych niepokojących objawów, takich jak: kaszel, katar, osłabienie, zmiana zachowania dziecka, wysypka, sztywnienie karku, problemy z oddychaniem i wszelkie inne niepokojące Was stany.

Jako mama i lekarka jestem zdania, że lepiej skonsultować gorączkę z lekarzem i usłyszeć, że to nic groźnego. Niż przeoczyć lub zbagatelizować coś poważnego.

  • Sytuacja, gdy gorączka utrzymuje się już kilka dni, a stan naszego pacjenta się nie polepsza. W przypadku małych dzieci do lekarza należy zgłaszać się szybciej.
  • Wyjątkowej uwagi wymagają chorzy u których kiedykolwiek wystąpiły drgawki gorączkowe. U takich osób podajemy leki, gdy termometr pokazuje 38oC, nawet jeśli chory czuje się względnie dobrze. Warto gorączkę u takich osób kontrolować u lekarza i powiedzieć mu o epizodzie drgawek gorączkowych w przeszłości.

Pytań o gorączkę otrzymuję bardzo dużo, dlatego już zaczęłam przygotowywać kolejny artykuł w którym opowiem o tym jak prawidłowo mierzyć temperaturę, jaki termometr jest najlepszy dla dziecka, jaki dla dorosłego, a także co oznacza za niska temperatura ciała.

2 komentarze

  1. Jaki termometr kupić? – Mama i stetoskop

    25 lipca, 2019 o 8:09 pm

    […] w ramce oznacza prawidłową temperaturę ciała. Jeśli jest wyższy, zapraszam do przeczytania artykułu o gorączce. A co jeśli jest […]

    Odpowiedz
  2. Pomocny

    10 października, 2023 o 1:11 am

    Można też liczyć proporcjami.

    Jednorazowe podanie to 10-15 mg/kg masy ciała.
    Pacjenta 12 kg, a wiec 15 mg x 12 kg = 180 mg

    W zależności jakim syropem dysponujemy, np. 120 mg/5ml
    120 mg – 5 ml
    180 mg – x ml
    x = 7,5 ml

    Odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Przeczytaj także:

Najważniejsze elementy zdrowego i aktywnego stylu życia u dzieci

Jak zadbać o zdrowie swojego dziecka? O to by nie łapało co chwile infekcji, a w dorosłości uniknęło chorób cywilizacyjnych? Odpowiedzią na te pytania jest aktywność fizyczna i zdrowy styl życia [...] Czytaj więcej

Tabletka „dzień po”- co warto wiedzieć?

Wielu z nas słyszało o tabletce “dzień po”, jednak mało kto posiada na jej temat rzetelną wiedzę. I właśnie po to, został stworzony ten artykuł – aby przybliżyć temat, który wciąż jest [...] Czytaj więcej

Trądzik – Jak z nim walczyć?

Jeśli tu trafiliście to pewnie należycie do grupy osób, która zmaga się z trądzikiem i chcielibyście dowiedzieć się jak w prosty sposób się go pozbyć lub czy to w ogóle możliwe? Jakie są [...] Czytaj więcej