Szczepionka na raka
Jestem zaszczepiona przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego, czyli wirusowi, który może wywoływać raka szyjki macicy. Ten artykuł napisałam specjalnie dla mojej mamy, która niedawno zapytała mnie czy powinna zaszczepić też moje młodsze siostry i jeśli tak, to kiedy?
Zacznijmy od początku…
Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego, czyli HPV jest najczęstszą chorobą przenoszoną drogą płciową. Występuje dużo częściej niż inne choroby przenoszone drogą płciową, czyli np. kiła, rzeżączka, WZW czy AIDS. Oczywiście zakażenie nie jest równe rakowi szyjki macicy, ale zwiększa prawdopodobieństwo jego wystąpienia aż o 600 razy! Dla porównania, palenie papierosów zwiększa ryzyko wystąpienia raka płuc 10-krotnie (w 2008 roku, za wykazanie związku między przewlekłym zakażeniem HPV, a ryzykiem wystąpienia raka szyjki macicy, profesor Harald zur Hausen otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny).
Wirus HPV jest zakaźny, ale nie zawsze wywołuje objawy choroby. U większości osób zakażenie jest bezobjawowe i mija w ciągu od kilku do kilkunastu miesięcy. Jednak mimo, że objawy nie występują i zwykle zakażona osoba nic o “swoim” HPV nie wie, to może przekazywać go dalej swoim partnerom seksualnym.
HPV jest wirusem zwiększającym nie tylko ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy, ale też brodawek płciowych, brodawczaków krtani, raka pochwy, sromu czy raka prącia i odbytu.
Najbardziej pewnym sposobem uniknięcie zakażenia HPV jest powstrzymanie się od kontaktów seksualnych lub ograniczenie liczby partnerów seksualnych, najlepiej do jednego i to w dodatku takiego, który nie miał wcześniej kontaktów seksualnych. Oczywiście jest to możliwe, za siebie i swoje kontakty seksualne możemy ręczyć w stu procentach, jednak za swojego partnera już nie możemy. Skoro medycyna idzie z postępem i każdego roku oferuje nam coraz lepsze sposoby by zabezpieczyć się przed różnymi chorobami, to nawet w przypadku odpowiedzialnych zachowań seksualnych, a w konsekwencji niskiego ryzyka zakażenia wirusem HPV, warto z tego postępu medycyny skorzystać i “dmuchać na zimne”.
Kiedy i kogo warto zaszczepić?
Być może nie wiecie, ale warto szczepić wszystkich, zarówno dziewczynki, jak i chłopców.
Chłopców powinno się szczepić z dwóch powodów. Po pierwsze ze względu na ich własne bezpieczeństwo, bo HPV może powodować np. raka prącia (jest to nowotwór o 500 razy rzadszy niż rak szyjki macicy, dlatego rzadziej się o nim mówi). Po drugie, by w dorosłym życiu nie przekazywali wirusa swoim partnerkom.
Najlepiej aby szczepienie odbyło się przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, czyli przed możliwością narażenia na zakażenie wirusem HPV. Eksperci najczęściej zalecają wiek pomiędzy 11 a 12 rokiem życia.
Nie należy się szczepić, gdy istnieją ogólne przeciwwskazania np. wysoka gorączka lub gdy występuje nadwrażliwość na któryś ze składników szczepionki. Aktualny stan wiedzy medycznej nie jest do końca jasny co do szczepień w ciąży i pomimo braku dowodów na zagrożenie utratą ciąży w wyniku szczepienia, kobiety w ciąży lub starające się o ciążę powinny wstrzymać się z nim do czasu po porodzie.
Według ACIP (Advisory Committee on Immunization Practices) pierwszą dawkę można podać po ukończeniu dziewiątego roku życia. Szczepienie zaleca się też osobom starszym w wieku 13-26 lat, które wcześniej nie zostały zaszczepione lub nie wzięły wszystkich 3 dawek. Jednak u osób, które rozpoczęły już aktywność seksualną, przed szczepieniem należy sprawdzić czy nie były wcześniej zakażone wirusem HPV. Jeśli badanie potwierdzi zakażenie, należy sprawdzić czy jest to onkogenny typ wirusa i czy przypadkiem choroba już się nie zaczęła. Jeśli tak, to trzeba przeprowadzić leczenie, czyli np. u kobiet wyciąć część szyjki macicy wraz ze zmianą przednowotworową.
Zaszczepienie kogoś zakażonego samo w sobie nie miałoby raczej negatywnych skutków, ale oczywiście byłoby nieskuteczne i dałoby takiej osobie błędne poczucie bezpieczeństwa przez co być może dłużej ignorowałaby ona objawy choroby i niepotrzebnie zwlekała z rozpoczęciem diagnostyki lub leczenia.
Badania potwierdziły skuteczność i bezpieczeństwo szczepienia także u kobiet w starszych grupach wiekowych, w zależności od rodzaju szczepionki do 45 lub 55 roku życia. Jednak wraz z wiekiem i zwiększaniem się prawdopodobieństwa wcześniejszego kontaktu z wirusem HPV, skuteczność szczepionki maleje. Co więcej, statystycznie najwięcej ryzykownych kontaktów seksualnych jest w młodym wieku i warto już wtedy być zaszczepionym.
Jak jest w Polsce?
W naszym kraju są dostępne 3 różne szczepionki przeciwko HPV. Każda zmniejsza ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy o około 70-90%. Wszystkie szczepionki wymagają podania 3 dawek w postaci zastrzyków domięśniowych. Wszystkie są szczepionkami tzw. martwymi czyli nie zawierającymi żywych wirusów, a jedynie niektóre ich antygeny czyli białka powodujące wystąpienie reakcji obronnej i wytworzenie odporności, ale nie mogącymi wywołać zakażenia.
Niestety w Polsce nie ma jeszcze bezpłatnych szczepień przeciwko HPV. Koszt szczepionki jest dość wysoki, w zależności od rodzaju preparatu wynosi od 300 do 500 zł za jedną dawkę. Jednak coraz więcej samorządów wprowadza programy darmowych lub częściowo dofinansowanych szczepień z których można skorzystać. Warto pytać o nie lekarza rodzinnego lub pediatrę podczas wizyty.
Czy szczepienie jest bezpieczne?
Jak zwykle w przypadku szczepień, w internecie można znaleźć wiele sprzecznych informacji, dlatego koniecznie trzeba patrzeć na ich źródła. Wiele z nich nie jest wiarygodnych. Na temat szczepionki HPV publikowanych jest coraz więcej badań naukowych i ich wyniki zgodnie świadczą o bezpieczeństwie szczepionki.
Przegląd badań klinicznych porównujący wystąpienie różnych zdarzeń niepożądanych wykazał, że w grupie osób otrzymujących szczepionkę tych zdarzeń niepożądanych, czyli np. chorób które mogłyby teoretycznie być nią spowodowane, nie było więcej niż w grupie osób otrzymujących placebo. Czyli prościej mówiąc, to co działo się po szczepieniu było przypadkowe i działo się też u osób które szczepionki nie otrzymały.
Nie będę się tu zagłębiać w procenty i statystyki, jednak domyślam się że trafi tu spora grupa osób uważających szczepionki za spisek przeciwko ludzkości. Dlatego wszystkich zainteresowanych tylko procentami odsyłam właśnie do badań naukowych. Stanowczo odradzam jednak strony internetowe o podejrzanej treści.
1) http://kpar.us/wp-content/uploads/2016/03/hpv-safety-2010.pdf
2) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25562266
3) https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264410X1400005X?via%3Dihub
4) https://www.bmj.com/content/347/bmj.f5906
Mam nadzieję, że udało mi się przybliżyć wam temat “szczepionki na raka” i rozwiać ewentualne wątpliwości. Jeśli macie więcej pytań to śmiało piszcie w komentarzach. W miarę możliwości postaram się na nie odpowiedzieć lub przynajmniej odesłać do artykułów i badań.
Tutaj możecie przeczytać kilka ciekawych artykułów o szczepionce przeciwko HPV napisanych przez ekspertów:
2) https://ciaza.mp.pl/wywiady/73339,szczepienia-przeciwko-hpv-okiem-eksperta
Lek. Katarzyna Woźniak
Jaką cytologię wybrać? – Mama i stetoskop
21 stycznia, 2019 o 9:28 pm[…] Cena badań HPV jest dosyć wysoka. W zależności od tego ile serotypów HPV wykrywa waha się od około 150 do 200 zł. Więcej o HPV oraz szczepieniu przeciw niemu znajdziecie we wpisie Szczepionka na raka. […]
Szczepionki dla dorosłych • Lek. Katarzyna Woźniak • Mama i stetoskop
12 listopada, 2023 o 7:43 pm[…] Więcej informacji o tej szczepionce znajdziecie tutaj: Szczepionka na raka. […]